Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
MERHABALAR
Fiilimsiler, fiillerden (eylemlerden) türeyen sözcükler olmalarına karşın fiillerin aldığı fiil “çekim eklerini” yani şahıs ekleri, haber ve dilek kiplerini alamayan, yalnızca fiillere gelen olumsuzluk eki olan “ma, me, maz, mez” eklerini alabilen sözcüklerdir. Fiilimsiler anlam olarak fiilerin anlamlarını taşırlar; ancak kip olarak fiilin anlamını taşımazlar.
Cümle içinde isim, sıfat zarf görevinde kullanılırlar dedik. Peki bir fiil nasıl olur da cümle içinde isim, sıfat ve zarf görevlerinden birini üstlenebilir?
Fiilimsiler; isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olarak üç’e ayrılırlar her birinin kendine özel fiilimsi ekleri vardır.
Bunlar;
İsim Fiil Ekleri : -ma, -ış, -mak
Sıfat Fiil Ekleri : -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş
Zarf Fiil Ekleri : -ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz, -casına, -meksizin, -dığında
İşte bu ekler sayesinde fiilimsiler “isim, sıfat ve zarf” görevinde kullanılırlar. Bir cümlede fiile gelen isim fiil eki o sözcüğü cümlede isim, sıfat fiil eki sıfat, zarf fiil eki zarf yapar. Bu bilgi çok önemlidir.
Gör (fiil kökü) + mek (isim fiil eki)
Mektup yazmak onun için huzur verici bir şeydi.
Ben de sizinle tatile gelmeyi düşünüyordum.
Bağlama çalmayı bu kadar çok seveni hiç görmemiştim.
Programın başlayışı herkesi heyecanlandırdı.
Yanımda oluşunu, bana sarılışını hiç unutamam.
Onun gelişiyle oda bir anda sessizliğe büründü.
Yukarıdaki isim fiil eki almış fiilimsilerin başka cümlelerde olumsuz şekilleri de mümkündür. Olumsuzluk eki isim fiil ekinden önce gelir.
Görmemek, görülmemek, yazmamak, gelmeme, çalmama, başlamayış, olmayış, sarılmayış, gelmeyiş, gülmeyiş…
Mavi renkliler olumsuzluk ekidir.
Kırmızı renkliler isim fiil ekidir.
NOT: İsim fiil eki aldığı halde ve fiilimsi olma kriterlerine uygun olduğu halde kalıplaşarak bir varlığın kavramın adı olan sözcükler vardır. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmezler.
Elindeki çakmak ile oynaması annesini tedirgin etti.
Her gün dondurma yersen çok hasta olabilirsin.
Merak ettiğiniz bilgileri giriş kattaki danışmadan öğrenebilirsiniz.
NOT: Olumsuzluk eki olan “-ma, -me” eki ile isim fiil eki olan “-ma, -me” eki karıştırılmamalıdır.
Ortalığı toplama görevini kardeşine verdiler. (İsim Fiil Eki)
Bu saatte herkes uyuyor ortalığı toplama. (Olumsuzluk Eki)
“Anası mezar dikecekmiş”
Aşağıdaki örneklerde sıfat fiillerin cümle içinde sıfat görevlerinde kullanıldıklarına dikkat ediniz. Sıfat fiil ekleri fiillere gelerek onları cümle içinde sıfat ya da adlaşmış sıfat yapar.
(Niteleme Sıfatı) (isim)
(Sıfat Fiil)
Gelen, gideni aratır. (Adlaşmış Sıfat+ Sıfat Fiil)
Yıkılası dağlar geçit vermez oldu.
Bu çocuğun sevilesi bir yanı kalmamış.
Görünmez kazaya da davetiye çıkarmayalım.
Aşılmaz yollardan aşırdın beni.
Koşar adımlarla bebeğini kucaklamaya gitti.
Gider ayak herkesin canını yaktı.
NOT: Sıfat fiillerin olumsuz şekilleri de mevcuttur.
Çalışmayan adama kimse ekmez vermez.
Olmayacak duaya amin denmez.
NOT: Bazı sıfat fiil ekleri ile başka ekler benzerlik göstermektedir. Bunları karıştırmamak gerekir. Fiilimsiler ve eklerini ayırt etmek için bir çok faktör var fakat en önemlisi eki alan sözcüğün fiil kök gövdesi olup olmadığına ve sözcüğün cümlede sıfat görevinde kullanılıp kullanılmadığına bakmaktır. Karıştırılan ekler;
Tutmaz dizlerim birden düzeldi. “-mez, -maz” =Sıfat Fiil Eki
Dedemin dizleri tutmaz. “-mez, -maz” = Geniş Zaman Kipinin Olumsuzluk Eki
Kenyalı emadan ince ip arakladıkça
Eve varmazcasına gelmeksizin çıktığında
Aşağıdaki örneklerde zarf fiillerin cümle içinde zarf görevlerinde kullanıldıklarına dikkat ediniz. Zarf fiil ekleri fiillere gelerek onları cümle içinde zarf yapar.
Bu dünyaya geleli yüzü bir kez olsun gülmedi.
Saati kuralı çok olmamıştı.
Görünmeden kimseye gel gizli gizli.
Kapanmadan kazan yarışmasına katılmak istiyorum.
Masadaki tabaklar kırılınca ne yapacağını bilemedi.
Sen gidince hiçbir şeyin tadı kalmamıştı.
Olanları duyunca birden gözleri doldu.
Seni görünce ellerim titriyor.
NOT: “-ken” ekinin bazen isimlere geldiğini görmeniz gerekir arkadaşlar. Bu durumda bu eki alan kelime fiilimsi sayılmaz.
Öğrenciyken çok zamanımızın olduğunu fark edememişiz. (Öğrenci = İsim)
Çalışırken zamanın nasıl geçtiğini anlayamamışız. (Çalış = Fiil)
2. Fiil gibi çekimlenemez; ancak olumsuzları yapılabilir.
3. İsim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üçe ayrılır.
4. Bunların her biri için ayrı ayrı fiilimsi ekleri vardır.
5. Bu ekler mutlaka fiil kök veya gövdelerine gelmek zorundadır.
6. Eklendikleri fiilleri cümlede “isim, sıfat, zarf” yaparlar.
7. Fiilimsiler cümlede doğrudan yüklem olmazlar, ek eylem alarak yüklem olurlar.
İYİ GÜNLER...
Tarih: 2016-11-21 10:34:43 Kategori: Türkçe
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Fiilimsiler Nelerdir ? Nedir
Fiilimsiler, fiillerden (eylemlerden) türeyen sözcükler olmalarına karşın fiillerin aldığı fiil “çekim eklerini” yani şahıs ekleri, haber ve dilek kiplerini alamayan, yalnızca fiillere gelen olumsuzluk eki olan “ma, me, maz, mez” eklerini alabilen sözcüklerdir. Fiilimsiler anlam olarak fiilerin anlamlarını taşırlar; ancak kip olarak fiilin anlamını taşımazlar.
Cümle içinde isim, sıfat zarf görevinde kullanılırlar dedik. Peki bir fiil nasıl olur da cümle içinde isim, sıfat ve zarf görevlerinden birini üstlenebilir?
Fiilimsiler; isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olarak üç’e ayrılırlar her birinin kendine özel fiilimsi ekleri vardır.
Bunlar;
İsim Fiil Ekleri : -ma, -ış, -mak
Sıfat Fiil Ekleri : -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş
Zarf Fiil Ekleri : -ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz, -casına, -meksizin, -dığında
İşte bu ekler sayesinde fiilimsiler “isim, sıfat ve zarf” görevinde kullanılırlar. Bir cümlede fiile gelen isim fiil eki o sözcüğü cümlede isim, sıfat fiil eki sıfat, zarf fiil eki zarf yapar. Bu bilgi çok önemlidir.
1-İsim Fiil (Mastar)
Fiillere getirilen “-ma, -ış, -mak” ekleri ile yapılır. Bu ekler büyük ünlü uyumu kuralına göre eklendiği sözcük içinde değişiklik gösterecekleri için “-ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek” şekillerinin de var olduğunu bilmeliyiz arkadaşlar. Fakat ezberimizde kalıcı olması için “-ma, -ış, -mak” eklerini bilmemiz yeterlidir. Bu ekler fillere gelerek onları cümle içinde “isim” yaparlar.ÖRNEKLER
Görmekten sonra görülmek, aşkın ikinci kademesiydi.Gör (fiil kökü) + mek (isim fiil eki)
Mektup yazmak onun için huzur verici bir şeydi.
Ben de sizinle tatile gelmeyi düşünüyordum.
Bağlama çalmayı bu kadar çok seveni hiç görmemiştim.
Programın başlayışı herkesi heyecanlandırdı.
Yanımda oluşunu, bana sarılışını hiç unutamam.
Onun gelişiyle oda bir anda sessizliğe büründü.
Yukarıdaki isim fiil eki almış fiilimsilerin başka cümlelerde olumsuz şekilleri de mümkündür. Olumsuzluk eki isim fiil ekinden önce gelir.
Görmemek, görülmemek, yazmamak, gelmeme, çalmama, başlamayış, olmayış, sarılmayış, gelmeyiş, gülmeyiş…
Mavi renkliler olumsuzluk ekidir.
Kırmızı renkliler isim fiil ekidir.
NOT: İsim fiil eki aldığı halde ve fiilimsi olma kriterlerine uygun olduğu halde kalıplaşarak bir varlığın kavramın adı olan sözcükler vardır. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmezler.
Elindeki çakmak ile oynaması annesini tedirgin etti.
Her gün dondurma yersen çok hasta olabilirsin.
Merak ettiğiniz bilgileri giriş kattaki danışmadan öğrenebilirsiniz.
NOT: Olumsuzluk eki olan “-ma, -me” eki ile isim fiil eki olan “-ma, -me” eki karıştırılmamalıdır.
Ortalığı toplama görevini kardeşine verdiler. (İsim Fiil Eki)
Bu saatte herkes uyuyor ortalığı toplama. (Olumsuzluk Eki)
2-Sıfat Fiil (Ortaç)
Fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri ile yapılır. Bu ekler de büyük ünlü uyumu kuralına göre eklendiği sözcük içinde değişiklik gösterecekleri için “-an, -en, -ası, -esi, -maz, -mez, -ar, -er, -dık, -dik, -duk, -dük, -acak, -ecek, -mış, -miş, -muş, -müş” şekillerinin olduğunu bilmeliyiz. Fakat daha rahat ezberleyebilmemiz için “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” eklerini bilmemiz yeterlidir. Zaten daha da kolay akılda kalması için şifrenmiş bir şekilde sıralanmıştır:“Anası mezar dikecekmiş”
Aşağıdaki örneklerde sıfat fiillerin cümle içinde sıfat görevlerinde kullanıldıklarına dikkat ediniz. Sıfat fiil ekleri fiillere gelerek onları cümle içinde sıfat ya da adlaşmış sıfat yapar.
ÖRNEKLER
Çalışan adamı herkes sever.(Niteleme Sıfatı) (isim)
(Sıfat Fiil)
Gelen, gideni aratır. (Adlaşmış Sıfat+ Sıfat Fiil)
Yıkılası dağlar geçit vermez oldu.
Bu çocuğun sevilesi bir yanı kalmamış.
Görünmez kazaya da davetiye çıkarmayalım.
Aşılmaz yollardan aşırdın beni.
Koşar adımlarla bebeğini kucaklamaya gitti.
Gider ayak herkesin canını yaktı.
NOT: Sıfat fiillerin olumsuz şekilleri de mevcuttur.
Çalışmayan adama kimse ekmez vermez.
Olmayacak duaya amin denmez.
NOT: Bazı sıfat fiil ekleri ile başka ekler benzerlik göstermektedir. Bunları karıştırmamak gerekir. Fiilimsiler ve eklerini ayırt etmek için bir çok faktör var fakat en önemlisi eki alan sözcüğün fiil kök gövdesi olup olmadığına ve sözcüğün cümlede sıfat görevinde kullanılıp kullanılmadığına bakmaktır. Karıştırılan ekler;
Tutmaz dizlerim birden düzeldi. “-mez, -maz” =Sıfat Fiil Eki
Dedemin dizleri tutmaz. “-mez, -maz” = Geniş Zaman Kipinin Olumsuzluk Eki
3-Zarf Fiil Bağ Fiil (Ulaç)
Fiillere getirilen “-ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz, -casına, -meksizin, -dığında” ekleri ile yapılır. Fiili zarf yapma görevi üstlenen bu eklerin diğer ekler gibi ünlü uyumlarına göre değişkenlik gösterdiğini bilmeliyiz. Ezberlemek için biraz fazla ek olduğu için yine aşağıdaki gibi şifrelendirmek mümkündür. Kendiniz de istediğiniz şekilde değiştirebilirsiniz.Kenyalı emadan ince ip arakladıkça
Eve varmazcasına gelmeksizin çıktığında
Aşağıdaki örneklerde zarf fiillerin cümle içinde zarf görevlerinde kullanıldıklarına dikkat ediniz. Zarf fiil ekleri fiillere gelerek onları cümle içinde zarf yapar.
ÖRNEKLER
Yatarken ışıkları söndürmeyi unutma. (-kan eki yoktur sadece -ken şekli var)Bu dünyaya geleli yüzü bir kez olsun gülmedi.
Saati kuralı çok olmamıştı.
Görünmeden kimseye gel gizli gizli.
Kapanmadan kazan yarışmasına katılmak istiyorum.
Masadaki tabaklar kırılınca ne yapacağını bilemedi.
Sen gidince hiçbir şeyin tadı kalmamıştı.
Olanları duyunca birden gözleri doldu.
Seni görünce ellerim titriyor.
NOT: “-ken” ekinin bazen isimlere geldiğini görmeniz gerekir arkadaşlar. Bu durumda bu eki alan kelime fiilimsi sayılmaz.
Öğrenciyken çok zamanımızın olduğunu fark edememişiz. (Öğrenci = İsim)
Çalışırken zamanın nasıl geçtiğini anlayamamışız. (Çalış = Fiil)
Özellikleri
1. Fiilimsiler, fiil değil; ancak fiile benzer sözcüklerdir.2. Fiil gibi çekimlenemez; ancak olumsuzları yapılabilir.
3. İsim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üçe ayrılır.
4. Bunların her biri için ayrı ayrı fiilimsi ekleri vardır.
5. Bu ekler mutlaka fiil kök veya gövdelerine gelmek zorundadır.
6. Eklendikleri fiilleri cümlede “isim, sıfat, zarf” yaparlar.
7. Fiilimsiler cümlede doğrudan yüklem olmazlar, ek eylem alarak yüklem olurlar.
İYİ GÜNLER...
Tarih: 2016-11-21 10:34:43 Kategori: Türkçe
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx